Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenksy, 21 Temmuz'daki parlamento seçimlerinde kazandığı büyük zaferden sonra, ilk resmi ziyaretini 7-8 Ağustos tarihlerinde Türkiye’ye gerçekleştirdi. Ziyaret kısa bir süre önce tasarlanmış olmasına rağmen, politik ve ekonomik gündem oldukça yoğundu, bununla birlikte iki günlük ziyareti için beklentiler bu ziyaret için çok fazlaydı.

Gündemde ele alınan konu başlıklarından bazıları: Türkiye-Ukrayna serbest ticaret anlaşması; Türk yatırımcıların Ukrayna'ya başta enerji, tarım ve imalat sektörü olmak üzere pek çok alanda daha fazla yatırım yapmaları ve Türk firmalarının Ukrayna'nın ihtiyaç duyduğu altyapı yatırımlarına etkin katılımı ve savunma sanayinde işbirliğinin çeşitlendirilmesi ve arttırılması vardı.

Ziyaretin ilk günü Ankara’daki çeşitli resmi temaslar için planlanmış olmakla birlikte, ziyaretin ikinci günü Zelensky Türk Ukrayna İş Forumu'na katıldı, Fener Ortodoks Patrikliği'ni ziyaret etti ve Türk savunma sanayii şirketlerini inceleme fırsatı buldu.

Zelensky Türkiye’yi tanıyor

Zelensky, tatilini Türkiye'de geçirmekten memnuniyet duyuyor. Cumhurbaşkanı seçildikten sonra Türkiye'deki ailesiyle yaptığı kısa tatil, seçimlerden sonra yurtdışındaki ilk seyahatiydi. Zelensky, Türk halkını iyi tanıyan bir lider ve genellikle Akdeniz ülkelerindeki liderlerde görülen bir özellik olan, kişisel ilişkilere ve bağlantılara özel önem verme özverisini gösteriyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, kişisel ilişkilerine, uluslararası meselelerde ve temaslarda önem veren bir lider, tıpkı Zelensky gibi. Geçmişte, Türkiye ile Ukrayna liderleri arasındaki dostane ilişkiler ülkeler arasındaki ilişkilerin olumlu gelişmesinde, özellikle de politik ve insani ilişkilerin ilerlemesinde başat bir rol oynamıştır.

Bu nedenle, Ankara'da iki cumhurbaşkanının toplantısında verimli bir ortamın sağlanması iki ülke için oldukça önemliydi ve bu büyük ölçüde başarıldı. Erdoğan, bir kez daha Türkiye’nin, özellikle Kırım’ın Ukrayna’nın bir parçası olduğunu ve Kırım’ın bütünlüğüne ve egemenliğine ilişkin desteğini vurguladı. Bu bağlamda, Türkiye muhakkak ki Ukrayna'nın müttefikleri arasında yer alacak ve ayrıca savaşın büyük hasarlara yol açtığı ve hayatın çok zor şartlarda sürdürüldüğü doğu Donbas bölgesinin yeniden entegrasyonu ve yeniden inşası gibi konularda işbirliği yapılabileceğini özellikle vurguladı. Erdoğan’ın altını çizdiği gibi, Türk diplomatlar, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın son iki dönemdeki özel izleme misyonuna başkanlık ettiler.

Zelensky renkli siyasi kariyeri başlamadan önce şov dünyasındaki kişiliği ile Türkiye’de belirgin bir tanınırlığa sahipti. Kısa sürede siyasette büyük başarılar kazandı, şaşırtıcı bir biçimde. Sonunda, yabancı yatırımcılardan Ukrayna'ya gelmelerini diledi ve İngilizce olarak hazırlanan bir videoda yabancı yatırımcılara, yatırımlarını korumaya söz verdi. İnkâr edilemez bir şekilde bu popülerlik, İstanbul'da düzenlenen Türk-Ukrayna İş Forumu'na 500'den fazla iş adamının foruma katılımında önemli bir rol oynadı. Etkinlik, sadece bir hafta önce duyurulmasına ve Türkiye'de kurban bayramının hemen öncesine tesadüf etmesine rağmen yüksek bir katılım oranı ile gerçekleşti.

Kazan-kazan durumu

Forumdaki konuşmasında Zelensky, Ukrayna’da gerçek bir dönüşüm geçirmekte olduklarını ve bu değişimi deneyimlemeye devam edeceklerini, özellikle de tarım, enerji, turizm ve altyapı gibi alanlarda kullanılan Türk yatırımlarını ilerleyen zaman içerisinde artacağına dair duyduğu umudu koruduğunu belirtti. Huzurlu, dürüst ve mütevazı kişiliğiyle Zelensky katılımcıların takdirini kazanmayı başardı. Ukrayna ya yatırım konusunda artan bir ilginin olduğu oldukça aşikar. Türk iş dünyasının Ukrayna'ya ilgisi, Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’in 2014’te cumhurbaşkanlığını nihayete ederdifen EuroMaidan Devrimi’nden sonra yapısal reformların hızlandığı zamanlara kıyasla daha da yüksek.

Honcharuk'a Övgü

Forumda dikkatleri üzerine çeken ve Türk iş dünyası temsilcilerinin onayını alan bir diğer kişi ise Ukrayna Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkan Yardımcısı Oleksiy Honcharuk oldu.

Forum boyunca bütün gece düzenlenen bir dizi toplantıda Honcharuk, Ukrayna'da faaliyet gösteren Türk şirketlerinin sorunlarını dinledi ve bu şirketler için yapılabilecekleri açıkça ve içtenlikle dile getirdi, aynı zamanda kısa vadede üstesinden gelinemeyecek engelleri belirtti. Sorunlara ve olaylara hakim olması katılımcıların dikkatini cezbetti ve pozitif enerjisiyle, dinamizmiyle dinleyiciler üzerinde iyi bir izlenim bıraktı. Honcharuk ayrıca reform planlarını da paylaştı ve bazı katılımcılar, bu kadar kısa sürede böyle bir olumlu değişikliğin nasıl elde edilebileceği ve reform karşıtı güçlerin onlara değişim konusunda nasıl izin verebileceği(nasıl ikna edilebileceği) konusundaki şüphelerini dile getirdiler.

Benim şahsi fikrime göre, yeni yönetimin teknolojiyi etkin kullanmadaki olgunluğu ve devlet hizmetlerini dijitalleştirme konusundaki kararlılığı bu hedeflere ulaşmalarında etkili olacak. Teknoloji şeffaflığı (siyasal ve ekonomik anlamda) ve şeffaflığı rekabet ve adalet beraberinde getirmektedir.

Ziyaretteki bir diğer önemli gelişme, bir Türk savunma sanayii şirketi olan Baykar Savunma ile Ukrayna devlet silah ticareti kuruluşu Ukrspetseskport arasında bilhassa yüksek hassasiyetli silah ve havacılık alanı teknolojileri alanlarında ortak bir girişimin kurulması idi.

Hedef: İkili ticaretten daha fazlası

Cumhurbaşkanları, Türkiye ile Ukrayna arasındaki yıllık ticaret hacmini yıllık 4.2 milyar dolardan yıllık 10 milyar dolara çıkarma niyetlerini vurguladılar ve bunun mümkün olması için çaba sarf edeceklerini belirttiler. Yetkililer, bu yıl iki ülke arasındaki serbest ticaret anlaşmasını imzalama sözü de verdi. Honcharuk, işadamlarıyla serbest ticaret anlaşmasının yeni hükümet için öncelikli olacağı görüşünü paylaştı. Bir sonraki Türkiye Ukrayna Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısından önce, önceki dönemden kalan bazı sorunlara kalıcı çözüm bulmak için iyi bir fırsat sunuyor.

Ukrayna'da son beş yılda yapılan yapısal reformlar, bağımsızlığın ilk 23 yılında yapılan değişiklikleri belirgin bir şekilde aştı. Ancak bütün bunlar, yaşam standartlarını iyileştirmek ve daha iyi bir hizmet sunabilmek adına yeterli değildir.

Birçok kamu hizmetinin maliyeti arttı, ancak gelirler aynı seviyede artmadığı için kamu sektörünün karlılığı fazla yükselemedi.

Halkın devletle etkileşime girdiği pek çok alanda yol, hastane vb gibi, somut bir iyileşme sağlanamamıştır. Şimdi halk hayatlarını iyileştirecek değişiklikleri görmek istiyor. Zelensky bu düşüncenin ve halktan gelen istediğin farkında olduğundan dolayı ziyaret için Türkiye'yi seçmesi bir tesadüf değil.

Zelensky’nin altyapı harcamalarında yıllık yüzde 5-7 civarında ve yıllık 5 milyar dolarlık büyüme hedefinin tek başına Ukrayna tarafından başarılmasının oldukça zor olduğunu da değindi. Türkiye’nin siyasi ve ekonomik desteği ile birlikte Karadeniz’de önemli bir stratejik partner olduğu vurgulandı. Ayrıca, Ukrayna’ya 2014’ten bu yana en yüksek yatırım yapan üç ülkeden biri olan ülke olarak, yatırımlarını daha da geliştirmek ve çeşitlendirmek için Türkiye’ye cesaret verici bir mesaj verildi.

Türkiye, kamu-özel sektör iş birliği sayesinde inşa edilen, yollardan, hastanelere ve diğer alanlarda yapılan büyük altyapı yatırımları ile vatandaşlarının yaşam standartlarını önemli ölçüde geliştirmeyi ve iyileştirmeyi başardı. 42 inşaat şirketi, ki bu şirketlerin büyük bir kısmı Orta Doğuda ve Avrupa başta olmak üzere dünya inşaat sektöründe pay sahibidir, en büyük 225 inşaat şirketi arasındadır. Türk inşaat şirketleri, Ukrayna ekonomisine katkı sağlamak için yeterli finansmana sahip.

Zelensky gerçekleştirdiği ziyaret ile amaçlarına büyük ölçüde ulaştı. Ayrıca Türk iş dünyasının kalbini kazandı. Ukrayna Cumhurbaşkanı, önümüzdeki dönemde Ukrayna'da bilhassa altyapı, tarım, turizm ve enerji alanlarında pek çok Türk yatırımını görmek istediklerini belirti.

Çeviri: Sefa Taşkın