04.04.2019 10:43 Gizem Kılıç A- A+

UKRAYNA BAŞKANLIK SEÇİMLERİ: Yeni Başkan bir komedyen mi olacak?

UKRAYNA BAŞKANLIK SEÇİMLERİ: Yeni Başkan bir komedyen mi olacak?

Ukrayna Başkanlık Seçimleri 31 Mart 2019 tarihinde gerçekleşti. Hiçbir aday oylamanın salt çoğunluğunu alamadığı için, seçimlerin ikinci turu 21 Nisan 2019 tarihinde yapılacak.

Seçimlerde oy kullanacak seçmen sayısı yaklaşık 34.545.000 kişi olarak açıklansa da tahminen %12 oranında seçmen, Kırım ilhakı ve Doğu Ukrayna’daki savaş sebebiyle seçimlere katılamadı.

Devlete bağlı olamayan 139 STK’dan rekor sayıdaki gözlemcinin yanı sıra 17 ülke ve ülke dışından 19 kuruluşun katılımcıları ile toplam 2344 uluslararası gözlemci seçimleri izledi.

Adaylar ve Ukrayna Siyasetindeki Etkileri

2004 seçimlerinde 24 başkan adayı olan Ukrayna’da bu seneki seçimler için toplamda 92 kişi Merkez Seçim Komisyonu’na (MSK) adaylık için belgelerini sundu. Ancak MSK, ön koşul olarak belirlenen 2.5 milyon Grivnası (yaklaşık 90.000$) depozitoyu ödememesi nedeniyle 47 kişiyi aday olarak kaydetmedi. Başkanlık için aday olma süresinin son tarihi olan 9 Mart 2019’da resmi olarak 44 aday tescillendi. Ülke için rekor olan aday sayısı seçimlere kadar 5 kişinin yarıştan çekilmesi ile 39'a düştü ve Ukrayna halkı seçimlere 39 adayla girdi. [1] Bu adayların 18’i bir partinin adayıyken geri kalan 21 kişi bağımsız olarak aday oldu.

Ukrayna’daki Chesno isimli STK tarafından yapılan analize göre adaylar arasından en büyük seçim fonuna 415 milyon Ukrayna Grivnası- UAH (yaklaşık 15.4 milyon $) ile Petro Poroşenko sahip. Ardından 320 milyon UAH ile Yulia Timoşenko ve 102.8 milyon UAH ile Volodymyr Zelensky  geliyor.[2]

 

PETRO POROŞENKO:

 

2014 senesinden beri görevde olan Ukrayna’nın 5. Ve şu anki Başkanı'dır. 2009-2010 yılları arasında Dışişleri Bakanı ve 2010-2012 yılları arasında Ticaret ve Ekonomik Kalkınma Bakanı olarak görev yapmıştır. Bununla birlikte, 2007-2012 tarihleri arasında Ukrayna Ulusal Bankası Konseyi’ne başkanlık etmiştir.

Üretim, tarım ve finans sektöründeki büyük ölçekli işletmeleri, başkanlığı öncesinde hükümetteki görevleri sebebiyle sahip olduğu politik etki ve etkili bir kitle iletişim kuruluşunun mülkiyeti Poroşenko’nun öne çıkan oligarşiklerden biri olarak kabul edilmesini sağladı.

2014 seçimlerinde ilk turda oyların %54’ünü alarak Başkan seçildi. Bu seçimlerde %15,95 oranında oy aldı.

 

YULİYA TİMOŞENKO:

“Fatherland” siyasi partisinin lideridir. Partisinin manifestosu Ukrayna’yı reformasyon, maneviyat, vatanseverlik, ulusal dayanışma, sorumluluk, haklar ve özgürlükler ile bir arada tutarak ulusal, demokratik ve Hıristiyan değerlerine uygun hale getirmektir. Ukrayna'yı Batı Avrupa'nın adalet ve refah modeline dayanan rekabetçi bir ulus devlete dönüştürmeyi savunan partinin lideri olan Timoşenko ülkenin AB’ye ve NATO’ya üye olması için çabalarken Avrasya Gümrük Birliği üyeliğine şiddetle karşı çıkıyor. 

Turuncu Devrim’in liderlerinden biri olan Timoşenko, Ukrayna’nın ilk kadın başbakanı oldu. 2005 yılında Forbes dergisi tarafından yayınlanan “Dünya’nın En Güçlü Kadınları” listesinde 3. sırada yer aldı.

2010 Başkanlık seçimlerinde %3,5 oranla başkanlığı kaybetti. Seçimlerden sonra zimmete para geçirme ve gücü kötüye kullanma suçlarından mahkûm oldu ve yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı. 2014 senesinde serbest bırakılmasının ardından tekrar 2014 Başkanlık seçimlerine aday oldu ancak Poroşenko’nun ardından 2. oldu.

Anketlerde favori gözükmesine rağmen 2019 Başkanlık seçimlerinde %13,39 oranında oy alarak üçüncü olduğu için seçimlerin 2. turunda yer alamayacak.

 

VLADİMİR ZELENSKİY:

Siyasetçi, senarist, oyuncu, komedyen ve film stüdyosu direktörü olan Zelenskiy anketlerde önde gelen isimlerden biriydi. 2013-2014 Yevromaydan hareketini ve Donbass’taki savaş sırasında Ukrayna ordusunu aktif olarak destekledi.  2014 senesinde Rus sanatçıların Ukrayna’da yasaklanmasına karşı çıktı.

Direktörü olduğu Kvartal 95 isimli yapım şirketi çalışanları 2018 yılında halk hizmetçisi anlamına gelen “Servant of the People” siyasi partisini kurdu. Yapım şirketi aynı isimde bir TV dizisi yarattı. Çok seyredilen bu dizide Zelenskiy Ukrayna Başkanını oynadı.

Mart 2019’da Alman Der Spiegel dergisi ile yaptığı röportajda Zelensky, siyasetçilere duyulan güveni yeniden kazandırmak amacıyla politikaya girdiğini ve “profesyonel, saygın insanları iktidara getirmek” ve “siyasi kuruluşların ruh halini ve tınısını mümkün olduğunca değiştirmek istediğini” ifade etti.

Zelenskiy seçimlerin ilk turunda %30,23 oy aldı.

 

İLK TURDA ALINAN OY ORANLARI:

Aday

Parti

İlk Tur

Oylar

%

Vladimir Zelenskiy

Servant of the People

5,705,031

30.23

Petro Poroşenko

Bağımsız Aday

3,011,750

15.95

Yuliya Timoşenko

Fatherland

2,528,737

13.39

Yuriy Boyko

Bağımsız Aday

2,203,218

11.67

Anatoliy Hrytsenko

Civil Position

1,305,171

6,91

Ihor Smeshko

Bağımsız Aday

1,140,333

6,04

Oleh Lyashko

Radical Party

1,034,068

5,47

 

Çoğunluğun sağlanamadığı başkanlık seçimlerinin 2. Turu 21 Nisan 2019 tarihinde yapılacak ve yarış ilk iki sırayı alan Vladimir Zelenskiy ve Petro Poroşenko arasında gerçekleşecek. 2 aday da AB yanlısı bir tutum içerisinde ve bu durum başkanlık yarışında ilk defa Moskova’nın destekleyeceği bir aday kalmadığı anlamına geliyor. Ancak Kiev’de Rus yanlısı bir başkan görev yapmasa da Rusya’nın Ukrayna üzerindeki hâkimiyetini kaybetmek istemediği için hemen pes etmeyeceği ve uzun soluklu bir mücadeleye gireceği aşikâr çünkü Donbas’ta devam eden savaşın, Rusya ile yapılan ticaret savaşının etkileri ile artan yoksulluk ve işsizliğin sebep olduğu azalan yaşam standartlarını içeren iç sorunlar gibi Ukrayna'nın karşılaştığı sayısız zorlukların kümülatif etkisi göz önüne alındığında Rusya uzun vadeli bir mücadelede kendini daha şanslı görüyor.

Rusya’nın seçimlere doğrudan bir etkisi açıkça gözükmese de pek çok adayın seçim kampanyaları Rusya odağında belirlendi. Poroşenko iki amaçla Rusya’ya odaklanıyor. Yolsuzlukla baş edememesi, adalet sistemini düzeltmemesi, ekonomiyi ya da insan haklarını iyileştirmemesi gibi başarılı olamadığı alanları gizlemesini ve dilsel, dinsel ve ideolojik olarak birleşmiş bir Ukrayna devletinin kurulmasını amaçlayan politikaları ve Ukrayna'yı Rus etkisi karşısında daha esnek hale getirmeye çalışması gibi daha başarılı olduğu konuları öne çıkarmasını sağlıyor.

Zelenskiy’nin kampanyası ise büyük ölçüde ülkede değişiklik yapmak isteyen, gerçekleşmeyen reformlar ve durgun bir ekonomi yüzünden hayal kırıklığına uğrayan genç seçmenlerin yüksek katılım oranı üzerine kurulu. Zelenskiy'nin güvendiği seçmen tabanı beş yıl önce Yevromaydan hareketi sırasında sokak protestoları ile başkanlarını deviren Ukraynalılar. Bu grup reform vaatlerinin yerine getirilmediğini düşünüyor. Seçmenlerin bir kısmı kendisinin deneyim eksikliğinin Rusya ile karşı karşıya olan ülkelerini zor durumda bırakacağını düşünse de, Zelenskiy’e verilen destek Ukrayna toplumunun önemli bir kısmının artık büyük ölçüde itibarsız bir siyasi sınıfı izlemeye istekli olmadığını gösteriyor.

Rusya’nın seçimlere olan etkisinin azalıp azalmadığı uluslararası platformda tartışılırken, sorulara bir yenisi eklendi: Ukrayna’nın yeni başkanı bir komedyen mi olacak?

 

 


[1] https://www.cvk.gov.ua/pls/vp2019/wp300pt001f01=719.html

[2] https://en.interfax.com.ua/news/general/575624.html