ABD’nin 45. başkanı olan Donald J. Trump ile Demokrat’ların senatodaki ödenek tartışması yüzünden Amerikan hükümeti tam 35 gün ‘kapandı’. Bu süre modern zamanlar olarak adlandırılan dönemdeki (1974 sonrası) en uzun hükümet kapanması olarak Amerikan tarihine geçti. Anlaşmazlığın temel sebebi Trump’ın uyuşturucu kaçakçılığını ve ülkeye illegal yollardan gelen mültecilerin ABD’ye verdiği ekonomik zararı engelleme bahanesi ile inşa etmek istediği duvara kongre ve senatodan onay çıkmaması. Sınır duvarının şimdilik öngörülen maliyeti $5 Milyar. Senatodaki Demokratlar ise her geçen gün değişen ve maliyeti artan bu önergeyi kabul etmek istemiyor. Ülkedeki uzmanlar Trump’ın profesyonelce Twitter’dan yaptığı açıklamalarda kullandığı kaynağı bilinmeyen rakam ve oranların gerçekliğini sorguluyor.

Trump’ın açıklamalarına göre, sadece Texas’ta 95 bin ABD vatandaşı olmayan göçmen var ve bunların 58 bini son seçimlerde oy kullandı. Kaynak aldığını iddia ettiği Texas’ta yürütülen soruşturmanın sonuçları ise; oy kullanmak için kayıt olan 95 bin kişinin geçmişte bir aşamada herhangi bir resmi kuruluşa vatandaş olmadığını belirttikleri ve 1996 yılından beri bu 95 bin kişiden 58 bininin en az bir ya da daha fazla seçimde oy kullandıkları şeklinde açıklandı.

Tartışma yaratan bir başka tweet konusu ise yasadışı göçmenlerin ülkeye maliyeti. Trump’ın beyanına göre göçmenlerin sadece bu yıl ülkeye olan maddi yükleri $18,959,495,168 (Ocak 2019). ABD’nin her yıl mülteciler yüzünden 250 Milyar dolar kaybettiğini yine kişisel Twitter hesabı üzerinden duyurdu. Birçok uzmansa bu sayının hesaplanan rakamların çok üstünde olduğunu söylüyor. Amerika’da yasal izni olmadan yaşayan göçmenlerle ilgili çok az araştırma olsa da en büyük kalemlerin eğitim ve sağlık ile ilgili olduğu düşünülüyor. Pek çok kayıt dışı çalışan göçmen vergi ödemesine rağmen sosyal güvence hizmetlerinden yararlanamıyor. Ulusal Bilim Akademisi’nin 2016 yılında yaptığı araştırmaya göre göçmenler, yasal ya da yasadışı bulunanlar, aslında ülkeye katkı sağlıyor. 2011-2013 yılları arasında ortalama bir göçmenin bölge ve yerel hükümetlere maliyeti senede $1,600 ancak bu kişilerin çocukları ve torunları bu rakamdan çok daha fazla vergi ödüyor. Trump’ın açıkladığı rakamlarla ilgili başka bir çelişki ise Cato Enstitüsü’nden geldi. Kıdemli göçmen politikaları uzmanı Alex Nowrasteh’in ifadesine göre şimdiye kadar göçmen maliyeti ile ilgili en yüksek rakam Amerikan Göçmenlik Reformu Federasyonu tarafından senede en az 116 milyar dolar olarak açıklanmış.

Muhaliflerin kendisini eleştirdiği başka bir nokta ise ülkedeki kaçak yabancı sayısı; açıklanan rakamlar 11 milyon kişi, Trump ise bu rakamın tam olarak 25,772,342 kişi olduğunu iddia ediyor. Trump, Yale Üniversitesi’nde yapılan ve nüfusun gelecekte nasıl gelişeceği, demografik yapı, göç oranı ve diğer birçok değişkene göre simülasyon yapan bir bilgisayar programının çıktılarını kullanıyor. Bu programa göre tahmini rakam 22 milyon civarında (Bilimsel dergilerde yayımlandıktan sonra program değişkenlerini doğru hesaplamadığı yönünde birçok teknik eleştiri almış). Amerikan Ulusal Güvenlik Bakanlığı ise 2015 senesinde bu rakamı 12 milyon kişi olarak açıklamış.

Trump’ın açıklamalarında yer alan rakamların uzmanların açıklamaları ile örtüşmemesi ve daha önemlisi kendisinin de önceki konuşmalarından farklı içerikler beyan etmesi sebebiyle Senato bu çok maliyetli ve pek çok sivil toplum örgütü tarafından insan haklarına aykırı görülen duvar inşaatına istenilen bütçeyi onaylamadı. Kimse geri adım atmadığı için hükümet ‘rekor’ süre boyunca kısmen kapalı kaldı. 35 gün süren bu kapatma döneminde en çok etkilenen birimlerin bir kısmı; havaalanı güvenliği, parklar ve müzeler, bilim ve araştırma (NASA), halk sağlığı, gıda denetimi, sosyal güvenlik, sosyal yardım, gaziler ile ilgili işler, kolluk kuvvetleri ve yargı, cezai soruşturmalar, maliye, kadına karşı şiddet yasası vb. Hazine, Tarım, Ulusal Güvenlik, İçişleri, Dışişleri, Ulaştırma, Ticaret ve Adalet Bakanlıkları ile İmar, İskân ve Şehircilik Bakanlığı çalışanlarının bir kısmını ücretsiz olarak izne çıkarmak zorunda kaldı. En büyük sorun, ücretsiz izne çıkarılan kişilerin çok çeşitli alanlarda görev yapıyor olması. Hükümetin kısmen kapanması, kamuda çalışan 800,000 kişinin ödenek yokluğundan geçici olarak işsiz kalması demek.

ABD ‘HÜKÜMET KAPANMA’ TARİHİ VE GENEL BİLGİLER

35 günlük bu süre, ABD tarihinde modern bütçeleme (1974) sürecinin başlamasından bu yana federal hükümetin bir ödenek ve fonlar üzerinde anlaşamayarak kapandığı 21.dönem. Ancak Trump yönetimine kadar, ülke tarihinin gördüğü en uzun kapanma 1995-1996 yıllarında 21 gün süren Başkan Clinton döneminde 800,000 kişinin işine mal olan kamu sağlığı, çevre ve eğitim ile ilgili federal bütçe anlaşmazlığıydı. Bundan önce yaşanan 20 kapanma dönemi ortalama 8 gün sürüyor ve kimse işini bırakmak zorunda kalmıyor; 20 dönemin 11 tanesi 5 ya da daha az, 7 tanesi ise 3 ya da daha az gün sürüyor. 1990 yılından beri yaşanan dönemlerse ortalama 9 gün sürüyor.

Dahası bu seferden 35, Ocak 2018’den 3 ve Şubat 2018’deki 1 günlük kısa kapanmayı da sayarsak toplamda hükümetin çalışmadığı 39 gün ile Reagon ve Clinton’ı geçmiş oldu (Her iki başkanında 28 gün toplam kapanma süresi var) ve listede 2. sırada yer alıyor. Ancak, bu durumun anlamı, Trump’ın başkanlık yaptığı sürenin %5’inden daha uzun bir zaman diliminde hükümetin fonu olmaması demek.

Bu dönemi diğerlerinden ayıran başka bir nokta ise federal görevlilerin çalışmaması. Yaklaşık olarak 380,000 federal çalışan ücretsiz izne gönderildi. Bundan önceki 11 kapanma döneminde işçiler zorunlu izne çıkarılmamıştı, çıkarıldıklarında ise bu süre 5 ya da 6 gün ile sınırlı kalmıştı.

Trump, tarihi ilklerin başkanı olmayı sürdürüyor; bu kapanma dönemi başladığında Cumhuriyetçiler hem kongreyi hem de senatoyu temsil ediyordu. Ancak kapanma devam ederken, 116. Kongreye geçildi ve Demokrat Parti çoğunluğu ele geçirdi. Bu fon ve kapanma dönemi devam ederken kongrede parti değişikliği yaşanan ilk durum. Trump ise partisi hem kongreyi hem de senatoyu elinde tutarken federal görevlileri ücretsiz izne yollayan ilk başkan. Jimmy Carter döneminde Demokrat Parti kongrede çoğunluğu elinde bulundururken 5 kere hükümet kapansa da çalışanları ücretsiz izne yollamak zorunda kalmamış. Trump, aynı zamanda bir sene içerisinde 3 kez hükümet kapatan ilk başkan.

 

KAPANMANIN ZAMAN ÇİZELGESİ: NE OLDU?

Kapanma Öncesi Tartışmalar

• 6 Aralık: Kongre kısa dönemli bir tasarıyı geçirerek, kapanmayı eski Başkan George H.W. Bush’un cenazesinden sonraya erteledi.
• 11 Aralık: Demokrat Parti liderleri Nancy Pelosi ve Chuck Schumer, ödenek takviminin zaman sınırını görüşmek için Başkan Trump ile bir araya geldi. Trump’ın sınır duvarı için $5 milyar ısrarına karşılık, Demokratlar bütün sınır güvenliği için kullanılmak üzere $1,6 milyar teklifinde bulundular. Trump öneriyi reddederek, hükümetin kapanmasında suçu üzerine alacağını hatta hükümeti kapatmaktan ‘gurur’ duyduğunu belirtti.
• 19 Aralık: Senato, sınır duvarı fonlaması içermeyen ancak hükümeti 8 Şubat'a kadar açık tutacak, devam eden karar (CR) olarak adlandırılan temiz ve kısa vadeli bir fon tasarısını kabul etti.
• 20 Aralık: Trump, muhafazakâr kesimden gelen eleştirilerden sonra sınır duvarı fonlanması içermeyen hiçbir tasarıyı imzalamayacağını söyleyerek geri adım attı. Cumhuriyetçiler, sınır duvarı için $5,7milyar ödenek ayrılmış bir devam eden kararı (CR) geçirme girişiminde bulundular.

Kapanma ve Noel Tatili Başladı

• 21 Aralık: Trump, devam eden kararın (CR) Kongre’de hazırlanmış halinin senatodan geçirilmesini istedi. Cumhuriyetçi parti Senato grup başkanı Mitch McConell’dan parlamentonun engellenmesine bir çözüm bulmasını talep etti. (Amerikan yasalarına göre, bir tasarı en az 60 lehte oy almazsa senatodan geçemez, bu durumda Trump’ın en az 9 Demokrat senatörün kendisinden yana oy kullanmasına ihtiyacı vardı.) Hükümet Trump’ın istediği versiyonu kabul etmedi.
• 22 Aralık: McConnell yasa yapıcıların bir anlaşmaya varamadığı duyurdu ve Senato’yu 27 Aralık’a kadar erteledi. Beyaz Saray’daki yöneticiler gazetecilere, sınır duvarı konusunda geri adım atmayacaklarını, kapanmanın sadece senatodaki Demokratlar, kendi isteklerine boyun eğerse biteceğini söyledi.
• 1 Ocak: Kısmen sakin geçen Noel tatilinden sonra, Trump Nancy Pelosi’nin anlaşma yapması gerektiğini ileri sürdü. Trump, “Pelosi’nin sözcü olarak görevine Sınır güvenliği ve duvar “şeyi” ve hükümet kapanması ile başlamak istemez.  Bir anlaşma yapalım mı?” yazan bir tweet attı.

Demokratlar Kontrolü Ele Alır ve Kapanma Gerçekleşir

• 2 Ocak: Her iki tarafın kongre liderleri 3 hafta sonra ilk kez yüz yüze gelerek, Beyaz Saray'da Trump'la buluştu. Başkan, Ulusal Güvenlik Bakanı Kirstjen Nielsen’ı sınır duvarının gerekliliğini açıklaması için görevlendirdi. Görüşme sonrasında Demokrat liderler, duvar için para tahsis edilmeyeceğini yineledi.
• 3 Ocak: Demokratlar Kongrede çoğunluk sağladı ve Pelosi, Demokrat Parti Sözcüsü olarak seçildi Aynı akşamın ilerleyen saatlerinde yeni sağlanan Demokrat çoğunluk ile, Cumhuriyetçilerden de az miktarda oy alan hükümeti finanse eden ve sınır duvarını içermeyen 2 tasarı sunuldu. Tasarılar, tatilden önce Senato (Cumhuriyetçiler) tarafından sunulan tasarılar ile neredeyse aynı olmasına rağmen, Cumhuriyetçi Senatörler tasarılar lehinde oy vermeyi kabul etmediler.
• 4 Ocak: Kongre liderleri, Beyaz Saray'da Trump ile bir araya geldi; burada Başkan, Demokratlara, sınır duvarı parası tahsis edilmediğinde kapatmanın "aylarca hatta yıllarca" sürebileceğini söyledi. Demokratlar Başkana hükümeti yeniden açtıktan sonra sınır duvarı savaşına devam etmesini önerdiler.

Tarihe Geçecek Kapanma

• 5 Ocak: Beyaz Saray temsilcileri ile Schumer ve Pelosi’nin temsilcileri bir araya geldi. Trump duvara fon sağlamak için ulusal bir acil durum ilan etme fikrini ortaya attı.
• 6 Ocak: Beyaz Saray Genel Sekreteri Vekili Mick Mulvaney, NBC'ye Trump yönetimi ile Demokratlar arasındaki görüşmelerin zor geçtiğini söyledi. Mulvaney, "Bunun oldukça uzun süreceğini düşünüyorum" dedi.
• 8 Ocak: Trump, bütün büyük kanallar tarafından primetime’da yayınlanan bir konuşma ile Oval Ofis’ten ulusa seslendi. Daha önce ifade ettiği görüşlerini tekrarladı ancak ulusal bir acil durum ilan etmedi.
• 9 Ocak: Kongre liderleri ve Trump arasındaki bir Beyaz Saray toplantısı, Pelosi sınır duvarına bütçe ayrılmasını reddettiğinde Trump’ın odayı terk etmesi ile birdenbire sona erdi. Cumhuriyetçi liderler Trump'ın görüşmeyi sinirle terk ettiğini yalanladı ve gazetecilere Trump'ın katılımcılara "şeker dağıttığını" söyledi.
• 10 Ocak: Trump sınırı gezmek ve yerel yetkililerle tanışmak için McAllen, Texas’a gitti. Burada sınır duvarına ödenek yaratabilmek için ulusal bir acil durum ilan edeceği yönündeki spekülasyonları ateşledi. Pelosi, Trump'ın gerçekten bir duvar istemediğini, “bunun diğer sorunlarından dikkati çektiği için” duvar hakkında kavga etmeyi sevdiğini söyledi.
• 11 Ocak: Hükümetin kapanması, modern zaman olarak adlandırılan dönemin en uzun kapanması olarak tarihe geçti.
• 12 Ocak: Trump Twitter üzerinden Demokratlara sataşmaya devam etti. "Demokratlar Washington’a geri dönmeli ve kapatmayı sona erdirmek için çalışmalı, aynı zamanda Güney Sınırımızdaki korkunç insani krizleri de sonlandırmalı, Beyaz Saray’da sizi bekliyorum" diye paylaşımda bulundu.

Kazılan Siperler ve Birliğin Durumu Savaşı

• 15 Ocak: Kongredeki Demokratlar, hükümetin tekrar açılması için onaylanmayacağı kesin olan tasarı önerilerini peşi sıra sunarken, her iki tarafın da ılımlı üyeleri anlaşmaya varabilecekleri bir yol bulmaya çalıştı. Yüzeysel konuşmalar yapılsa da Trump ve Demokrat Parti liderleri arasındaki mesafe kapanmadı. Trump yönetimi yaklaşık 50,000 kişiyi ücretsiz olarak işlerinin başına geri çağırdı.
• 16 Ocak: Pelosi Trump’a bir mektup yollayarak 29 Ocak’ta yapılması planlanan geleneksel Birliğin Durumu Konuşması’nı kapanma sona erinceye kadar ertelemesini ya da güvenlik endişeleri nedeniyle konuşmayı yazılı olarak sunmasını önerdi. Ulusal Güvenlik Bakanlığı yaptığı bir açıklama ile gerekli güvenliği sağlayabileceklerini duyurdu.
• 17 Ocak: Pelosi’nin mektubuna cevaben Trump, parti sözcüsüne bir mektup göndererek, Brüksel ve Afganistan’a yapılacak (o zamana kadar) gizli bir kongre heyet gezisi için güvenliğe ayrılmış fonları ve askeri uçaklara erişim iznini geri çektiğini açıkladı.
• 19 Ocak: Trump sınırdaki durumlar ve kapanma ile ilgili açıklamalarda bulundu ve sınır duvarı için istediği fon karşılığında, kısaca DACA olarak tanımlanan, Çocuk Göçmenlere İstisnai Muamele düzenlemesi kapsamında hali hazırda Amerika’da olan kişilere sınırlı bir koruma teklif etti Demokrat Parti, Trump’ın önerdiği imtiyazların son derece sınırlı olduğunu söyleyerek teklifi geri çevirdi.
• 22 Ocak: Cumhuriyetçi ve Demokrat liderler Twitter üzerinden atışmaya devam ettiler. Cumhuriyetçiler, Pelosi’yi mantıksız ve radikal olmakla suçlarken, Demokratlar Başkan Trump’a insanların maaşlarını almasına izin ver biz de anlaşmanın bir yolunu bulalım çağrısı yaptılar. Ücretsiz izne yollanan işçilerin eksikliği ise aksayan hava trafiği ve biriken çöpler ile kendini gösterdi.
• 24 Ocak: Her iki partiden milletvekilleri kısmi kapanmayı sona erdirmek için 2 tasarıyı Senato’ya sundular. Ancak, Trump’ın ne istediği duvara ödenek veren tasarı ne de vermeyen tasarı Senato'nun onayını alamadı.
• 25 Ocak: Trump ve Kongre liderleri kapatmayı sona erdirme konusunda anlaştılar. Trump, sınır güvenliği üzerinde görüşmeler yaparken hükümeti mevcut seviyelerde üç hafta boyunca finanse eden bir tasarı imzaladı.

Trump’ın Demokrat Parti istediği fon tasarısını onaylamadığında ortaya attığı ulusal acil durum fikri/tehdidi ABD için ne anlama geliyor?

Ulusal bir acil durum, ulusal boyuttaki kriz veya koşulların ülkeyi tehdit ettiği ve acil müdahale için ABD Başkanı’nın çağrı yaptığı durumdur. Söz konusu yasa, yürütme organının ulusal bir acil durum ilan etmesine izin veriyor ancak başkan, bildirimi yaparken aktif hale getirdiği yetkileri mevcut tüzüklere uygun şekilde belirtmeli. Kongre Araştırma Merkezi’nin yayımladığı rapora göre: "Bu tüzüklerin verdiği yetkiler uyarınca, Başkan mülkiyeti ele geçirebilir, üretim araçlarını düzenleyebilir ve kontrol edebilir, emtialara el koyabilir, yurtdışına askeri güç atayabilir, sıkıyönetim oluşturabilir, tüm ulaştırma ve iletişimi ele geçirebilir ve kontrol edebilir, özel sektörün işleyişini düzenleyebilir, seyahatleri kısıtlayabilir ve çeşitli şekillerde ABD vatandaşlarının hayatlarının kontrol altına alabilir.” Ancak Başkanın kendisine "olağanüstü hâl anında olağanüstü otorite" sağlayan bu yetkilere ulaşabilmesi için Kongre ve Senatonun tüm kademelerinden onay alması gerekiyor. Kongre, yürütme organını kontrol edebilir; Meclis ve Senato'dan ortak bir karar alarak, Başkanın yasayı kullanmasını engelleyebilir.

ABD tarihine baktığımızda birçok başkan, görev süreleri boyunca ulusal acil durumlar ilan etmiş. Yakın dönemde, Başkan Barack Obama, domuz gribi salgını sırasında hastanelerin ve yerel yönetimlerin virüsle başa çıkmak için önlemler almasına izin vermek amacıyla 2009 yılında ulusal bir acil durum ilan etti. 2001'de, Başkan George W. Bush, 11 Eylül terör saldırılarından günler sonra, ordunun büyüklüğünü sınırlayan hükümler de dahil olmak üzere, yasaların bazı yönlerini askıya alan ulusal bir acil durum ilan etti.

Başkan Trump’ın sınırda bir duvar inşa etmek için ulusal acil durum ilan edip edemeyeceği yönünde uzmanlar ikiye ayrılmış durumda; Başkan bu durumu ilan etme yetkisine sahip ancak fonları aktarmak amacıyla verilen herhangi ulusal bir acil durum ilanının kongre ve yasal zorluklarla karşı karşıya kalacağı kesin. Üstelik Trump’ın bu yaklaşımı sadece muhalefetten değil, kendi partisinden de tepki alıyor. The Washington Post gazetesinde yayınlanan bir habere göre Cumhuriyetçiler kendi aralarında bölünmüş durumda. Bir kısmı Trump’ın mantıklı çözümler sunduğu ancak Demokratların sırf ondan nefret ettikleri için bu çözümleri reddettikleri görüşünde. Bir kısmı ise, kimliklerinin belirsiz kalmasını istedikleri için düşüncelerini parti sözcüsü McConnell aracılığıyla Trump’a ilettiler. McConnell, Trump ile yaptığı pek çok görüşmelerde Kongre'nin acil durum bildirimini onaylamayan bir karar vereceğini ve kendisinin ilk defa Cumhuriyetçilerden muhalefet göreceğini anlatmaya çalıştığı ülke basınında sık sık yer alıyor.

Her iki partiden avukatlar, ulusal bir acil durum çağrısının en kısa sürede yasal işlemler ile durdurulacağını düşünüyor. En azından yarım düzine kadar Cumhuriyetçi Senatörün acil durum ilanı fikrine karşı çıktığı ve Senato oylaması sırasında Demokratlara verecekleri destek ile durdurma kararının geçmesine yetecek kadar muhalefet oluşturacakları ifade ediliyor.

SON DURUM NE?

Başkan Trump ve Demokratlar hükümeti 3 hafta açık tutma konusunda şimdilik anlaşma sağladılar. Ancak her sene artan göçmen talebine sınır duvarından başka bir önlem olmadığını söyleyen Trump ile bu duvara ödenek sağlamayı reddeden Demokratlar arasındaki çekişmenin hemen hissedilen ve en göze görünür etkisi hükümetin günlük işlemleri ile ilgili. Ancak yapılan analiz ve Beyaz Saray dışından gelen tahminler, kapatmanın büyüme üzerinde zaten önemli bir ağırlığa sahip olduğunu ve nihayetinde ABD ekonomisini daralmaya sürükleyebileceğini öne sürüyor. Tüketici harcamaları Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ekonomik faaliyetin yaklaşık yüzde 70'ini oluşturduğundan, bazı hükümet çalışanlarının ücretlerini ödememek kısa vadede önemli bir ekonomik hız tümseği yaratabilir.

Eğer Kongre ya da Trump, 25 Ocak’ta imzaladıkları ve hükümetin yaklaşık 3 hafta süre ile açılmasına olanak sağlayan son tasarının bitiş gününden önce bir eylemde bulunup anlaşamazlarsa 15 Şubat’ta federal hükümetin büyük bir kısmı tekrar kapanacak ve çok sayıda çalışan maaşlarını alamayacak. The Washington Post gazetesi ve ABC Haber Kanalı tarafından ortaklaşa yapılan ankete göre; sınır duvarı inşa edilmesine karşı çıkanların oranı %54’ken Kongre’nin onayını almadan acil durum ilan ederek sınırda duvar inşaatına karşı çıkanların oranı %66. Herhangi bir partiye bağlı olmayan her 10 kişiden yedisi ve her 10 Demokrattan dokuzu acil durum çağrısı ile sınır duvarı inşaatına karşı çıkıyor. Cumhuriyetçi Parti tabanıysa sınırda duvar inşa edilmesini gerçekten istese de Trump’a acil durum çağırısı için destek verenlerin sayısı, duvarı isteyenlerin sayısından %20 daha az. Bir tarafta ulusal acil durum çağırısı için kendi partisinde karşılaştığı muhalefet ve olası sonuçları, diğer tarafta 35 gün süren kapanma için kendisini Demokrat’lardan daha fazla suçlayan Amerikan halkı arasındaki Trump siyasi kariyerini fark etmediği kadar tehlikeye atıyor.